თეატრალურ ხელოვანთა ახალგაზრდულმა კავშირმა კანონპროექტზე "ხელოვანის სტატუსის შესახებ" მუშაობა დაასრულა და განსახილველად პარლამენტს გადაუგზავნა
Opinions expressed by Entrepreneur contributors are their own.
You're reading Entrepreneur Georgia, an international franchise of Entrepreneur Media.
ვალერიან გუნიას სახელობის თეატრალურ ხელოვანთა ახალგაზრდული კავშირი/ YTA UNION, ნორვეგიის სამეფოს დაფინანსებული UNESCO-Aschberg-ის პროგრამის მხარდაჭერით, ახორციელებს პროექტს "საქართველოში "ხელოვანის სტატუსის შესახებ" საკანონმდებლო ინიციატივისთვის სარეკომენდაციო პაკეტის შემუშავება".პროექტი ეფუძნება "კულტურული თვითგამოხატვის მრავალფეროვნების დაცვისა და ხელშეწყობის შესახებ" კონვენციას (2005), UNESCO-ს კულტურის პოლიტიკისა და მდგრადი განვითარების შესახებ საერთაშორისო კონფერენციის MONDIACULT 2022- ის დეკლარაციას (მეხიკო 2022), UNESCO-ს ხელოვანის სტატუსის შესახებ 1980 წლის რეკომენდაციების მე-5 რედაქციას ( 2023) და ასოცირების ხელშკრულების შესაბამის მუხლებს.
იუნესკოს რეკომენდაცია ხელოვანთა სტატუსის დასაცავად შემდეგი 8 მიმართულებით განისაზღვრება:
- სამართლებრივი და მარეგულირებელი ჩარჩო
- სამართლიანი ანაზღაურება და ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა
- სოციალური და ეკონომიკური უფლებები
- ციფრული გარემო
- შეღავათიანი მკურნალობა
- შემოქმედებითი თავისუფლება
- თანასწორობა, ჩართულობა და მრავალფეროვნება
- პასუხები კოვიდ 19-ის გამოწვევებზე
პროექტის ფარგლებში შემუშავდა კანონპროექტი "ხელოვანთა სტატუსის შესახებ", რომელიც მარტშივე გადაეცა პარლამენტის კულტურის კომიტეტს; ხოლო კომიტეტმა გადაუგზავნა აღმასრულებელ ხელისუფლებას.
ამ ეტაპზე მიღებულია შენიშვნები იუსტიციის, კულტურის ჯანდაცვის და ინფრასტრუქტურის სამინისტროებიდან.
პროექტის ფარგლებში ჩატარდა სამაგიდო და საველე კვლევები:ჩაღრმავებული ინტერვიუ და ონლაინ გამოკითხვა და ფოკუეს ჯგუფები
ასევე ჩატარდა პროექტით დაგეგმილი 6 სამუშაო შეხვედრა, 3 საკონსულტაციო შეხვედრა და 8 ბრეინგშტორმინგი
ამჟამად მიმდინარეობს მუშაობა კვლევის შდეგებზე და რეკომენდაციების პაკეტზე.
მე-5 გლობალური რეკომენდაციის რვა პუნქტის შესახებ არსებობს შემდეგი მოსაზრებები:
1. სამართლებრივი და მარეგულირებელი ჩარჩო - გამოკითხულთა, ფოკუსჯგუფების მონაწილეთა და ინტერვიუერთა 100% თვლის რომ კანონმდებლობა გასამართია და მისაღებია კანონი "ხელოვანის სტატუსის შესახებ".
2. სამართლიანი ანაზღაურება და ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა -გამოკითხულთა, ფოკუს ჯგუფების მონაწილეთა და ინტერვიუერთა 100% თვლის, რომ ეს არის ყველაზე მგრზნოებიარე პრობლემა, რომელიც აბრკოლებს შემოქმედებით თვითგამოხატვას და არის ყველაზე ეფექტური ზეწოლის ბერკეტი სახელმწიფოს მხრიდან.
3. სოციალური და ეკონომიკური უფლებები - რესპონდენტების უმრავლესობა აღიარებს, რომ კულტურის სფეროს მუშაკები სოციალურად ერთ-ერთი ყველაზე დაუცველი პროფესიული ჯგუფია, მათი ეკონომიკური უფლებები სისტემატიურად ირღვევა, მაგრამ უფლებები დაცვის ბერკეტებს და ინსტრუმენტებს უმეტესწილად არ ფლობენ, ზოგჯერ არც იციან მათ შესახებ. მცირე დაქსაქსული გაფიცვები უშედეგოა.
4. ციფრული გარემო - გამოკითხულთა 100 % ამ სფეროს წარმომადგენელი არაა, მათ აქვთ ზოგადი წარმოდგენა მხოლოდ პერსონალური კომპიუტერის მოხმარების თვალსაზრისით.
ხელოვნური ინტელექტის გაძლიერებამ მათ შემოსავალზე დიდად არ იმოქმედა, და მის საშიშროებასა და შესაძლებლობებზე არათანაბარი და არაკვალიფიციური წარმოდგენა აქვთ.
5. შეღავათიანი მკურნალობა -სიპპ-ებში დასაქმებულებს უმეტეს შემთხვევაში აქვთ აქვთ კორპორატიული კერძო დაზღვევა, ზოგს კი ოჯახის წევრის კერძო დაზღვევა; არასამთავრობო სექტორში დასაქმებულებს ასევე აქვთ კერძო დაძღვევა და მხოლოდ მცირე ნაწილს სახელმწიფო-საყოველთაო დაზღვევა ( რომელიც მინიმალურად ფარავს ადამიანის საჭიროებებს); შეღავათები პროფესიული კუთვნილების გამო არ არსებობს.
6. შემოქმედებითი თავისუფლება - რესპონდენტების ნახევარი თვლის რომ მათი შემოქმედებითი თვითგამოხატვის უფლება იზღუდება სახელმწიფო დაწესებულებებში კულტურის სამინისტროს ზეგავლენით. სსიპების ხელმძღვანელები დეკლარირებენ სრულ თავისუფლებას ცენზურისგან, მაგრამ აღიარებენ, რომ შეზღუდულნი არიან ფინანსური წყაროების სიმწირით.არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები და ფრილანსერები თვლიან რომ ისედაც არადივერსიფიცირებული ფინანსური წყაროების დაბლოკვით სახელმწიფო ზღუდავს მათ შემოქმედებითი თავისუფლებას.
7. თანასწორობა, ჩართულობა და მრავალფეროვნება- ნახევარი რესპონდენტებისა თვლის, რო ჩართულობა არათანაბარია, როგორც გეოგრაფიულად, ასევე ინსტიტუციურად და ფინანსურად; გამოხატვის მრავალფეროვნების მიმართ უმეტესობას დადებითი შეფასება აქვთ.
8. პასუხები კოვიდ 19-ის გამოწვევებზე-სახელმწიფოს მხოლოდ მცირედად ქონდა გაცემული დახმარებები დასაქმებულებისატვის. სტაბილურად გაიცემოდა ხელფასები სსიპებში. ამავდროულად კრიზისული და შემდეგ პოსტკრიზისული გეგმა არ შემუშავებულა და შესაბამისად სახელმწიფოს არ აქს პასუხები კოვიდ 19-ის გამოწვევებზე.
აღსანიშნავია, რომ სახელმწიფო უწყებების თანამშრომლებიდან გამოკითხვაში მონაწილეობაზე ხუთიდან მხოლოდ ერთი თანხმდებოდა და ხშირად მხოლოდ კონფიდენციალურობის დაცვის პირობით. ზოგ ინსტიტუციაში, სადაც კვლევის პერიოდში ხორციელდებოდა კულტურის სამინისტროს მიერ წარმოებული ე.წ. "რეორგანიზაცია", რესპონდენტები საერთოდ უარს ამბობდნენ მონაწილეობაზე.
ყოველივე ეს გონივრულ ეჭვს ბადებს, რომ სახელმწიფო უწყებებში ძალიან მაღალია თვითცენზურის დონე. შესაბამისად, კვლევის შედეგებიც ამ კონტექსტში უნდა განვიხილოთ.
ამ ეტაპზე მიღებულია შენიშვნები იუსტიციის, კულტურის ჯანდაცვის და ინფრასტრუქტურის სამინისტროებიდან.
პროექტის ფარგლებში ჩატარდა სამაგიდო და საველე კვლევები:ჩაღრმავებული ინტერვიუ და ონლაინ გამოკითხვა და ფოკუეს ჯგუფები
ასევე ჩატარდა პროექტით დაგეგმილი 6 სამუშაო შეხვედრა, 3 საკონსულტაციო შეხვედრა და 8 ბრეინგშტორმინგი
ამჟამად მიმდინარეობს მუშაობა კვლევის შდეგებზე და რეკომენდაციების პაკეტზე.
მე-5 გლობალური რეკომენდაციის რვა პუნქტის შესახებ არსებობს შემდეგი მოსაზრებები:
1. სამართლებრივი და მარეგულირებელი ჩარჩო - გამოკითხულთა, ფოკუსჯგუფების მონაწილეთა და ინტერვიუერთა 100% თვლის რომ კანონმდებლობა გასამართია და მისაღებია კანონი "ხელოვანის სტატუსის შესახებ".
2. სამართლიანი ანაზღაურება და ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა -გამოკითხულთა, ფოკუს ჯგუფების მონაწილეთა და ინტერვიუერთა 100% თვლის, რომ ეს არის ყველაზე მგრზნოებიარე პრობლემა, რომელიც აბრკოლებს შემოქმედებით თვითგამოხატვას და არის ყველაზე ეფექტური ზეწოლის ბერკეტი სახელმწიფოს მხრიდან.
3. სოციალური და ეკონომიკური უფლებები - რესპონდენტების უმრავლესობა აღიარებს, რომ კულტურის სფეროს მუშაკები სოციალურად ერთ-ერთი ყველაზე დაუცველი პროფესიული ჯგუფია, მათი ეკონომიკური უფლებები სისტემატიურად ირღვევა, მაგრამ უფლებები დაცვის ბერკეტებს და ინსტრუმენტებს უმეტესწილად არ ფლობენ, ზოგჯერ არც იციან მათ შესახებ. მცირე დაქსაქსული გაფიცვები უშედეგოა.
4. ციფრული გარემო - გამოკითხულთა 100 % ამ სფეროს წარმომადგენელი არაა, მათ აქვთ ზოგადი წარმოდგენა მხოლოდ პერსონალური კომპიუტერის მოხმარების თვალსაზრისით.
ხელოვნური ინტელექტის გაძლიერებამ მათ შემოსავალზე დიდად არ იმოქმედა, და მის საშიშროებასა და შესაძლებლობებზე არათანაბარი და არაკვალიფიციური წარმოდგენა აქვთ.
5. შეღავათიანი მკურნალობა -სიპპ-ებში დასაქმებულებს უმეტეს შემთხვევაში აქვთ აქვთ კორპორატიული კერძო დაზღვევა, ზოგს კი ოჯახის წევრის კერძო დაზღვევა; არასამთავრობო სექტორში დასაქმებულებს ასევე აქვთ კერძო დაძღვევა და მხოლოდ მცირე ნაწილს სახელმწიფო-საყოველთაო დაზღვევა ( რომელიც მინიმალურად ფარავს ადამიანის საჭიროებებს); შეღავათები პროფესიული კუთვნილების გამო არ არსებობს.
6. შემოქმედებითი თავისუფლება - რესპონდენტების ნახევარი თვლის რომ მათი შემოქმედებითი თვითგამოხატვის უფლება იზღუდება სახელმწიფო დაწესებულებებში კულტურის სამინისტროს ზეგავლენით. სსიპების ხელმძღვანელები დეკლარირებენ სრულ თავისუფლებას ცენზურისგან, მაგრამ აღიარებენ, რომ შეზღუდულნი არიან ფინანსური წყაროების სიმწირით.არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები და ფრილანსერები თვლიან რომ ისედაც არადივერსიფიცირებული ფინანსური წყაროების დაბლოკვით სახელმწიფო ზღუდავს მათ შემოქმედებითი თავისუფლებას.
7. თანასწორობა, ჩართულობა და მრავალფეროვნება- ნახევარი რესპონდენტებისა თვლის, რო ჩართულობა არათანაბარია, როგორც გეოგრაფიულად, ასევე ინსტიტუციურად და ფინანსურად; გამოხატვის მრავალფეროვნების მიმართ უმეტესობას დადებითი შეფასება აქვთ.
8. პასუხები კოვიდ 19-ის გამოწვევებზე-სახელმწიფოს მხოლოდ მცირედად ქონდა გაცემული დახმარებები დასაქმებულებისატვის. სტაბილურად გაიცემოდა ხელფასები სსიპებში. ამავდროულად კრიზისული და შემდეგ პოსტკრიზისული გეგმა არ შემუშავებულა და შესაბამისად სახელმწიფოს არ აქს პასუხები კოვიდ 19-ის გამოწვევებზე.
აღსანიშნავია, რომ სახელმწიფო უწყებების თანამშრომლებიდან გამოკითხვაში მონაწილეობაზე ხუთიდან მხოლოდ ერთი თანხმდებოდა და ხშირად მხოლოდ კონფიდენციალურობის დაცვის პირობით. ზოგ ინსტიტუციაში, სადაც კვლევის პერიოდში ხორციელდებოდა კულტურის სამინისტროს მიერ წარმოებული ე.წ. "რეორგანიზაცია", რესპონდენტები საერთოდ უარს ამბობდნენ მონაწილეობაზე.
ყოველივე ეს გონივრულ ეჭვს ბადებს, რომ სახელმწიფო უწყებებში ძალიან მაღალია თვითცენზურის დონე. შესაბამისად, კვლევის შედეგებიც ამ კონტექსტში უნდა განვიხილოთ.
საკანონმდებლო ინიციატივის ხილვა შესაძლებელია მითითებულ ბმულებზე:
