მწარმოებელთა გაფართოებული ვალდებულება, ფლორა, ფაუნა და გარემოს დაცვა
By ლილი (ხატია) ალფაიძე •
Opinions expressed by Entrepreneur contributors are their own.
You're reading Entrepreneur Georgia, an international franchise of Entrepreneur Media.
ყოველ 5 წუთში მსოფლიო მასშტაბით პლასტმასის 2 მილიონი ბოთლი იყიდება. ამერიკის შეერთებულ შტატებში კი სხვადასხვა ავიაკომპანიების თვითმფრინავების ფრენის დროს, 6 საათში ერთხელ პლასტმასის მილიონ ჭიქას გამოიყენებენ. პლასტმასის ბოთლები ყველგანაა და ყველაფრისთვის გამოიყენება − წყალი, გაზიანი და მინერალური სასმელები. ყველასათვის ცნობილია, რომ პლასტმასის, ანუ ეგრეთ წოდებული პეტის ბოთლები მოხმარების მაღალი მაჩვენებლით სარგებლობს, თუმცა ძალიან რთულად დეგრადირებადია.
სხვადასხვა ტიპის პლასტმასის ბოთლებს, სხვადასხვა დრო სჭირდება დეგრადაციისთვის. თუმცა საშუალო ხანგრძლივობა 450 წელია. ზოგს კი საერთოდაც 1000 წელი სჭირდება. ამის პარალელურად, ჩვენ ქუჩებში ხშირად ვაწყდებით დაგდებულ ნაგავს და მათ შორის პლასტმასის ბოთლებს, რომლებიც აბინძურებენ გარემოს, სადაც ჩვენ ვცხოვრობთ.
საქართველო-ევროკავშირს შორის ასოცირების შეთანხმებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს საწარმოო ნარჩენების თემას. სხვა პრინციპებს შორის, მწარმოებლის გაფართოებული ვალდებულება ძალიან მნიშვნელოვანი პრინციპია. ეს ნიშნავს იმას, რომ მწარმოებლებმა და იმპორტიორებმა საკუთარ პროდუქციაზე აიღონ დამატებითი პასუხისმგებლობა, მათ მიერ წარმოშობილი ნარჩენების მართვაზე.
მწარმოებელთა გაფართებულ ვალდებულებებში განსაზღვრულია 6 ძირითადი მიმართულება. ესენია: შესაფუთი მასალისგან წარმოშობილი ნარჩენი, ასევე ელექტრონული ნარჩენები, ხმარებიდან ამოღებული ავტომობილები, საბურავები, გამოყენებული ზეთები, აკუმულატორები და ბატარეები.
დღეს, მიწისა და წყლის ყველაზე პრობლემატურ დამაბინძურებლად პლასტიკის პარკები, ბოთლები, საბურავები, სიგარეტის ნამწვები გვევლინება. მსოფლიოს სხვადასხვა წერტილში, პლასტიკის პარკებით დაღუპული ვეშაპების შესახებ ინფორმაცია ხშირად ვრცელდება. იღუპებიან პატარა თევზები, ვეღარ ხარობენ წყალმცენარეები.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, აღნიშნული ნარჩენები 100 მილიონი ადამიანის ჯანმრთელობაზე უარყოფითად აისახება. ფილტვის კიბოთი გარდაცვალების რისკი 20%-ით მეტია იმ ადამიანებში, რომლებიც დაბინძურებულ ტერიტორიაზე ცხოვრობენ. ეკოსისტემის განადგურებაში კი მთავარი დამნაშავე ისევ ჩვენ − ადამიანები ვართ.
შეიძლება თუ არა მწარმოებლის გაფართოებული ვალდებულება ჩაითვალოს სოციალურ პასუხისმგებლობად და კონკრეტულად რას ფიქრობენ ბიზნესის წარმომადგენლები აღნიშნული ვალდებულებების ასაღებად? სწორედ ამის გარკვევას შევეცადეთ.
„ნარჩენების მართვის კოდექსი" ითვალისწინებს სპეციფიკური ნარჩენების იმგვარად შეგროვებას, რომ მწარმოებლებმა, ასევე იმპორტიორებმა და ბაზარზე განთავსებაზე პასუხისმგებელმა პირებმა თვითონ უზრუნველყონ სპეციფიკური ნარჩენების შეგროვება და დამუშავება.
გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროში აცხადებენ, რომ ბიზნესთან აქტიური კომუნიკაციის შედეგად, მათი მოსაზრებების გათვალისწინებით შემუშავდა კანონქვემდებარე აქტები, რომელიც შეესაბამება „ნარჩენების მართვის კოდექსს" და შესაბამის ევროდირექტივებს, და ემსახურება მწარმოებლის გაფართოებული ვალდებულების ქვეყანაში დანერგვას.
ეს პრინციპი აპრობირებულია ევროპის ქვეყნებში და მათ უკვე 20-წლიანი გამოცდილება აქვთ დაგროვილი, თუ როგორ უნდა მოხდეს ნარჩენების სწორად მართვა და განსაკუთრებით, სპეციფიკური ნარჩენების ნაკადების სწორად შეგროვება და გადამუშავება ისე, რომ არ დაიკარგოს ის სიკეთე, რომელიც შეიძლება ნარჩენების მეორადი გადამუშავების შედეგად იქნას მიღებული.
მწარმოებელთა გაფართოებული ვალდებულება შესაძლოა CSR-ის კლასიკური სახეობა არ იყოს, მაგრამ სახელმწიფო ქმნის ერთგვარ პლატფორმას, რომელიც საშუალებას აძლევს საზოგადოებას, ბიზნესს და თითოეულ მოქალაქეს, იყვნენ გარემოსდაცვითი და ადამიანებზე ზრუნვის პოლიტიკის თანამონაწილენი.
დაცული გარემო და ჯანმრთელი საზოგადოება, თავის მხრივ, წარმოადგენს ბიზნესის სტრატეგიულ ინტერესს და იგი პირდაპირ დაკავშირებულია ბიზნესის ზრდასთან მომავალში. ეს ერთგვარი „იძულება", გრძელვადიან პერსპექტივაში გადაიზრდება გარკვეულ ჩვევაში და მნიშვნელოვნად გაზრდის გარემოსა და ადამიანებზე ზრუნვის ნაწილში ნებაყოფლობითობის კომპონენტს.
სახელმწიფო იღებს პასუხისმგებლობას სწორი კომუნიკაცია ჰქონდეს ბიზნესთან და საზოგადოების თითოეულ წევრთან, ვინაიდან თუკი ჩვენი ქალაქის ქუჩებს გადავხედავთ, მივხვდებით, რომ პრობლემა ჩვენშივეა. არადა, გარემოს, სადაც ჩვენვე ვცხოვრობთ, მოვლა და გაფრთხილება სჭირდება.
