კავკასიის ქვეყნების ბიზნეს გარემო, ვიზები და ეკონომიკური სექტორები
You're reading Entrepreneur Georgia, an international franchise of Entrepreneur Media.
საქართველო, აზერბაიჯანი და სომხეთი, ევროპისა და აზიის გზაჯვარედინზე მდებარე, კავკასიის რეგიონის ქვეყნებია. ბიზნეს გარემოს კუთხით, თითოეულ მათგანს აქვს საკუთარი ინდივიდუალური უპირატესობები და შესაძლებლობები.
საქართველომ ბოლო 15 წლის განმავლობაში მნიშვნელოვანი პროგრესი განიცადა ბიზნესისთვის ხელსაყრელი გარემოს შექმნის თვალსაზრისით. ქვეყანამ გაატარა ინვესტორების ინტერესებზე მორგებული პოლიტიკა, როგორიცაა საგადასახადო სისტემის გამარტივება, ბიზნესის დაწყების პროცესის გამარტივება და ბიუროკრატიული დაბრკოლებების შემცირება. გარდა ამისა, საქართველომ განავითარა სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა და გადაამზადა მუშახელი, რაც მას მიმზიდველს ხდის უცხოელი ინვესტორებისთვის.
სომხეთს საქართველოზე პატარა ეკონომიკა აქვს, მაგრამ მან ასევე მიაღწია პროგრესს ბიზნესისთვის ხელსაყრელი გარემოს შექმნაში. ქვეყანას ჰყავს კვალიფიციური სამუშაო ძალა, განსაკუთრებით ძლიერი IT სექტორი. დამატებით, სომხეთში ცხოვრება შედარებით იაფია, რაც აისახება უძრავი ქონების, სურსათის, სამედიცინო და სხვა მნიშვნელოვან პროდუქტებზე ხელმისაწვდომობის კუთხით. თუმცა, სომხეთში გამოწვევად რჩება ბიზნესის კეთების სიმარტივე უცხოელი ინვესტორებისთვის.
აზერბაიჯანს აქვს ყველაზე დიდი ეკონომიკა კავკასიის რეგიონში, რაც პირდაპირ არის დაკავშირებული მის ნავთობისა და გაზის რესურსებთან. ქვეყანამ მნიშვნელოვანი ინვესტიციები განახორციელა ინფრასტრუქტურაში და გაატარა ბიზნესისთვის ხელსაყრელი პოლიტიკა, როგორიცაა საგადასახადო შეღავათები უცხოელი ინვესტორებისთვის. ამის მიუხედავად, სომხეთის მსგავსად, აზერბაიჯანშიც ბიზნესის კეთების სიმარტივე ერთ-ერთი მთავარი გამოწვევაა.
ვიზის მიღება აზერბაიჯანში, საქართველოსა სომხეთში
აზერბაიჯანის, საქართველოსა და სომხეთის სავიზო მოთხოვნები განსხვავებულია სხვადასხვა ქვეყნის მოქალაქეებისთვის.
აზერბაიჯანი:
- ზოგიერთი ქვეყნის მოქალაქეს შეუძლია აზერბაიჯანში უვიზოდ გამგზავრება 90 დღის განმავლობაში. ამ ქვეყნების რიცხვში შედიან: ამერიკის შეერთებული შტატები, კანადა, დიდი ბრიტანეთი, ავსტრალია და ევროკავშირის ქვეყნების უმეტესობა.
- სხვა ქვეყნების მოქალაქეებს აზერბაიჯანში გამგზავრებამდე ვიზა სჭირდებათ. მისი მიღება შესაძლებელია ონლაინ აპლიკაციის შევსებით საიტზე: azerbaijanevisaonline.com, ასევე აზერბაიჯანის საელჩოში ან საკონსულოში განაცხადის გაკეთებით.
საქართველო:
- სხვადასხვა ქვეყნების მოქალაქეებს საქართველოში გასამგზავრებლად 365 დღის განმავლობაში ვიზა არ სჭირდებათ. ასეთი ქვეყების სია მოიცავს: შეერთებული შტატებს, კანადას, გაერთიანებულ სამეფოს, ავსტრალიას, ევროკავშირის ქვეყნებსა და საქართველოს მეზობელ ქვეყნებს.
- დანარჩენი ქვეყნების მოქალაქეებს საქართველოში გამგზავრებამდე სჭირდებათ ვიზის აღება. გამარტივებული ფორმით აპლიკაციის შევსება შესაძლებელია საიტზე: www.evisa.gov.ge
სომხეთი:
- შეერთებული შტატების, კანადის, დიდი ბრიტანეთს, ავსტრალიისა და ევროკავშირის ქვეყნების მოქალაქეებს შეუძლიათ სომხეთში უვიზოდ გამგზავრება 180 დღის განმავლობაში.
- სომხეთში გამგზავრებამდე სხვა ქვეყნების მოქალაქეებს სჭირდებათ ვიზის აღება. ამის გაკეთება შესაძლებელია ქვეყნის ელექტრონული სავიზო სისტემის მეშვეობით, ასევე, სომხეთის საელჩოში ან საკონსულოში განაცხადით.
ადგილობრივი ვალუტა
ვალუტის სტაბილურობა საქართველოში, აზერბაიჯანსა და სომხეთში ასევე განსხვავებულია.
საქართველოში ქვეყნის ცენტრალურ ბანკს აქვს მცურავი გაცვლითი კურსის რეჟიმი, რაც ნიშნავს, რომ გაცვლითი კურსი განისაზღვრება ბაზარზე მოთხოვნა მიწოდების საფუძველზე. ბოლო ათწლეულში ლარმა გარკვეული რყევები განიცადა გარე ფაქტორების გამო, როგორიცაა გლობალური ეკონომიკის ცვლილებები და პოლიტიკური მოვლენები. თუმცა ბოლო წლებში საქართველოში ვალუტის კურსი დასტაბილურდა დოლართან და ევროსთან მიმართებაში.
აზერბაიჯანის ვალუტამ (AZN), ასევე მნიშვნელოვანი რყევები განიცადა ნავთობისა და გაზის ექსპორტზე ფასების ცვლილების გამო, რადგან აზერბაიჯანის ეკონომიკა ძალიან არის დამოკიდებული ამ ბუნებრივ რესურსებზე. განსაკუთრებით, 2014 წელს ნავთობის ფასების მკვეთრმა ვარდნამ გამოიწვია მანატის დევალვაცია. გარდა ამისა, აზერბაიჯანის ეკონომიკაზე გავლენა იქონია რეგიონში პოლიტიკურმა არასტაბილურობამ და კონფლიქტმა.
სომხეთის ვალუტა, სომხური დრამი (AMD) ბოლო წლებში შედარებით სტაბილური იყო, ქვეყნის ცენტრალური ბანკი იღებდა გარკვეულ ზომებს მის გასამყარებლად. თუმცა, სომხეთის ეკონომიკა დიდად არის დამოკიდებული საზღვარგარეთ მომუშავე სომხების ფულად გზავნილებზე, რამაც შეიძლება ვალუტა დაუცველი გახადოს გლობალური ეკონომიკური გამოწვევების ფონზე.
კავკასიის რეგიონის თითოეულმა ქვეყანამ გადადგა ნაბიჯები ეროვნული ვალუტის სტაბილურობის შესანარჩუნებლად და უცხოური ინვესტიციების მოსაზიდად, თუმცა სხადასხვა გარემო ფაქტორებმა მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე დააყენა ისინი.
წამყვანი ბიზნეს სექტორები
განვიხილოთ რამდენიმე ძირითადი ბიზნეს სექტორი თითოეულ ქვეყანაში:
აზერბაიჯანი:
- მდიდარია ნავთობისა და ბუნებრივი აირის მარაგებით და არის მსოფლიოში ერთი-ერთი ყველაზე დიდი ნავთობის მწარმოებელი ქვეყანა. ლოგიკურია, რომ ეს სექტორი ქვეყნის ეკონომიკაში მთავარი კონტრიბუტორია.
- აზერბაიჯანი საკმაოდ ძლიერია სოფლის მეურნების კუთხით, რადგან მას აქვს ხელსაყრელი კლიმატი. იგი განსაკუთრებით აწარმოებს დიდი რაოდენობით ბამბას, ყურძენსა და ბროწეულს.
- აზერბაიჯანს აქვს მდიდარი კულტურული მემკვიდრეობა, მათ შორის იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები. მან დიდი ინვესტიცია განახორციელა ინფრასტრუქტურაში და ტურისტული სექტორის განვითარებაში.
საქართველო:
- ტურიზმი საქართველოს ეკონომიკისთვის ერთ-ერთი წამყვანი სფეროა. ქვაყანა ასევე ცნობილია მდიდარი კულტურული მემკვიდრეობით, რაშიც შედის ისტორიული ადგილები, კულტურული ძეგლები, მათ შორის იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები, განსაკუთრებული ბუნებრივი სილამაზე როგორც მთის, ასევე ზღვის კურორტებზე. განსაკუთრებით ბოლო წლებში, ტურისტების რაოდენობამ საგრძნობლად მოიმატა.
- საქართველოს აქვს სოფლის მეურნეობის მრავალფეროვანი სექტორი, ისეთი პროდუქტების წარმოებით, როგორიცაა ყურძენი, თხილი და ჩაი.
- საქართველომ განავითარა მცირე, მაგრამ მზარდი საწარმოო სექტორი, განსაკუთრებით საკვების გადამუშავებისა და ტექსტილის სფეროებში.
სომხეთი:
- სომხეთს აქვს ძლიერი IT სექტორი, სადაც მრავალი კომპანია სპეციალიზირებულია პროგრამული უზრუნველყოფის შემუშავებასა და IT სერვისებში.
- სომხეთს აქვს სპილენძის, ოქროსა და სხვა სასარგებლო წიაღისეულის საბადოები, რასაც ქვეყნის ეკონომიკაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვს.
- მდიდარი კულტურული მემკვიდრეობა და ბუნებრივი სილამაზე ისტორიული ადგილებით, როგორიცაა ტატევის მონასტერი და გეგარდის მონასტერი, იზიდავს მნახველებს მთელი მსოფლიოდან. შესაბამისად, ტურიზმი სომხეთში უფრო და უფრო აქტუალური ხდება.
კავკასიის რეგიონის თითოეული ქვეყანა გთავაზობთ უნიკალურ შესაძლებლობებს ინვესტიციებისთვის და აქვს საკუთარი ძლიერი მხარეები და გამოწვევები. ბიზნესისთვის მნიშვნელოვანია, საინვესტიციო გადაწყვეტილების მიღებამდე ყურადღებით შეაფასონ თითოეული ქვეყნისა და სექტორის ეკონომიკური და პოლიტიკური პირობები.
